پاسخ به چند شبهه وهابیّین
4. بخارى مى نویسد: پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم)زنى را در کنار قبرى دید که گریه مى کند، به وى فرمود: خوددار باش و در فراق عزیزان صبر کن.(3)
بخارى دنباله حدیث را نقل نکرده است، ولى ابوداود در سنن خود دنباله
1 . مستدرک حاکم:1/377، چاپ دارالمعرفة.
2 . سنن ترمذى:3/371، ح1055.
3 . صحیح بخاری:2/93، باب قو ل الرجل للمرأة عند القبر اصبری، از کتاب الجنائز.
حدیث را چنین آورده است: آن زن پیامبر را نشناخت و به او اعتراض کرد و گفت: تو با مصیبت من چه کار دارى. در این هنگام زنى که در کنار او بود به او گفت: این مرد را شناختى؟ او پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم)بود.
آن زن براى جبران کار خود، به خانه پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم)رفت و به ایشان عرض کرد: اى رسول گرامى، ببخشید من شما را نشناختم.
پیامبر به او فرمود: بردبارى در مصیبت نخست، شایسته است.(1)
هرگاه زیارت قبر عزیزان حرام بود پیامبر به جاى دستور صبر، آشکارا به او مى گفت: کار تو حرام است در حالى که دستور به صبر در مصیبت داد نه دورى از قبر.
پاسخ به دو پرسش
گروهى زیارت را بر زنان تحریم کرده و با دو حدیث یاد شده در زیر استدلال مى کنند:
1. لعن اللّه زوارات القبور.(2)
«خدا زنان زائر قبور را از رحمتش دور کند».
پاسخ
این حدیث فاقد شرط لازم بر استدلال است، زیرا به دلایل پیشین باید آن را منسوخ
1 . سنن ابى داود:3/192، ح3123.
2 . سنن ابن ماجه:1/503، حدیث 1576; سنن أبی داود:3/218، حدیث 3236 و در دومى به جاى «زوارات» ، «زائرات»آمده است.
دانست، واتفاقاً برخى از محدثان از اهل سنت آن را منسوخ دانسته اند، مثلاً: ترمذى ناقل حدیث مى گوید: این حدیث مربوط به دوران پیش از تجویز زیارت قبور است ووقتى پیامبر زیارت قبور را بر همگان تجویز کردن زن و مرد در برابر آن یکسان گشته اند.(1)
قرطبى مى گوید: این حدیث مربوط به زنانى است که بیشتر وقت خود را در قبرستانها بکار برده و از این طریق حقوق شوهر خود را پایمال مى سازند به شهادت این که پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم)واژه «زوّارات» بکار برده و همگان مى دانیم که این واژه صیغه مبالغه است.
2. ابن ماجه از على بن ابى طالب (علیه السلام)نقل مى کند: پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم)بیرون آمد و زنانى را نشسته مشاهده کرد، پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم)فرمود: براى چه نشسته اید؟ گفتند: منتظر جنازه هستیم.
فرمود: غسل خواهید داد؟
گفتند: نه.
فرمود: حمل خواهید کرد؟
گفتند: نه.
فرمود: آن را وارد قبر خواهید کرد؟
گفتند: نه.
فرمود: برگردید، گناه کارانید نه دارندگان پاداش.(2)
پاسخ
این حدیث از نظر سند و دلالت قابل استدلال نیست، زیرا در سند آن،
1 . سنن ترمذى:3/371، باب ما جاء من الرخصة فی زیارة القبور.
2 . فتح الباری: 3/148، باب 31، زیارة القبور، حدیث 1283.
دینار بن عمرو وارد شده که از نظر راوى شناسان، مجهول، کذاب، متروک، وخطاکار، معرفى شده است.
آیا با حدیثى که راوى آن تا این حدّ ضعیف باشد مى توان با آن استدلال نمود؟
گذشته از این مضمون آن نیز ـ بر فرض صحت سند ـ ارتباطى به زیارت قبور ندارد، زیرا نکوهش پیامبر متوجه زنانى بود که به تماشاى جنازه آمده بودند، بدون این که مسئولیتى را برعهده داشته باشند، واین ارتباطى به زیارت قبور ندارد .
در اینجا از تذکر نکته اى ناگزیریم و آن این که اسلام دین فطرت و دین سهل و سمح است و پیامبر اسلام (صلى الله علیه وآله وسلم)فرمود: آیین اسلام آیین استوارى است و با آن به رفق و مدارا وارد شوید.
فرض کنید مادر مؤمنى فرزند رشید خود را از دست داده و جسد او را زیر خروارها خاک دفن کردند و قلب او سوزان است، تنها چیزى که مى تواند تسلى دهد زیارت قبر فرزندش است. در این صورت جلوگیرى مادر، از یک چنین عمل عقلایى که در همه جهان رواج دارد مایه فشار روحى مادر خواهد بود، آیا شریعت اسلام از چنین عملى نهى مى کند آنگاه آن را سهل و آسان مى شمارد؟!
اصولاً زیارت قبور جنبه عبرت آموزى و یادآورى آخرت دارد و با قرائت قرآن و فاتحه بر عزیزان همراه است، چگونه مى توان زنان را از این فیض محروم کرد؟
و به دیگر سخن، فلسفه زیارت قبور، که یادآورى آخرت و مایه عبرت است، قابل تخصیص نیست.
البته زیارت قبور از هر نوع گناه و خلاف پیراسته باشد و اگر به فرض نهى هم در کار بوده، شاید براى این بوده که در آن زمان، زنان این شرایط را رعایت نمى کردند.
